Rashod Nuri Guntekin: Iztirob

Asar bosh qahramoni Zahro – maktabning katta o‘qituv­chisi. Fidoyi, jonkuyar, mehnatkash, bir so‘z bilan aytgan­da, jonsarak ayol. Zahroning boshlig‘i, yaʼni maorif mudi­ri uni nihoyatda hurmat qiladi, ish borasida muvaffaqi­yatlarini eʼtirof etadi, ammo xodimining bir jihatini sira qabul qilolmaydi: Zahroda rahm-shafqat, kechirish tuyg‘usi yo‘q! Buning sababi balki shafqatsizlik dunyosida qolib ketgan bolalikka borib taqalar, balki bu tuyg‘ular uzun tunlarda ota-onasining janjallaridan qo‘rqib, un­siz to‘kilgan ko‘z yoshlar bilan uni tark etgandir...

Atrofdagilarni hayratga soladigan darajada so­vuqqonlik bilan qabul qilgani – otasining o‘limi Zahroni kutilmagan voqealar bilan yuzlashtiradi. Murshid afandi­ga tegishli almisoqdan qolgan sandiq tubidagi eski kunda­lik Zahroning yuragida toshday qotgan xotiralarni yo‘qqa chiqaradi. Bir umr nafratlanib kelgan otasi, bola qalbi bilan anglagani – beayb opasining o‘limi va shafqatsizlik qurboni bo‘lgan onasi haqidagi qaydlar Zahroga haqiqat­ning bo‘y-bastini to‘laligicha namoyon etadi. Haqiqat biz­ga yoqmasligi mumkin, ammo uni bilishimiz kerak... Aynan bilmaslik Zahroni eng oliy insoniy fazilatlardan mosu­vo qilgan edi. Haqiqat unga qanday taʼsir qildi? Bilish uchun, albatta, kitob mutolaasiga kirishamiz...